آنچه در این شماره می‏‌خوانید...

    برای مدیران و علاقه ‏مندانی که در یک نگاه مایلند بدانند در این شماره ماهنامه در هر سرفصل به چه مطلبی پرداخته شده، در ادامه، سعی شده است که نکته کلیدی هر مطلب و یا موضوع محوری که در آن مطلب بررسی شده، ارائه شود.

    در تازه ‏های خبری، به خبر کاربرد هوش مصنوعی در تشخیص کووید-19 اشاره شده است. در این خبر آمده است که یک مدل مبتنی بر تصویر، ارائه و اعتبارسنجی شده است که قادر است تصاویر ریه را تجزیه و تحلیل کرده و عفونت مرتبط با کووید-19 را تشخیص دهد. در خبر دوم، به چالش بیمه خودروهای خودران و فرصت‏های جدیدی که این چالش می‏تواند برای کسب ‏و‏کارها و شرکت‏های بیمه ‏ای خلق کند، پرداخته شده است. در خبر سوم نیز به راه‌اندازی «پلتفرم یادگیری هوش مصنوعی» در امارات، به‌منظور افزایش آگاهی دانش آموزان در خصوص آخرین پیشرفت‌های هوش مصنوعی اشاره شده است. این پلتفرم ضمن معرفی برجسته‌ترین دانشگاه‌ها و مؤسسات آکادمیک در زمینه هوش مصنوعی، لیست نهادهای دولتی و بخش‌های خصوصی که در این زمینه به اعطای بورس تحصیلی می‌پردازند را نیز ارائه می‌دهد.

    در سرمقاله با عنوان "شتاب کشور هند در استفاده از هوش مصنوعی برای افزایش رفاه اجتماعی"، مروری بر اقدامات شاخص کشور هند برای توسعه هوش مصنوعی انجام شده است. این کشور که در سال 2018 استراتژی ملی هوش مصنوعی خود را تدوین نموده، بخصوص بر کاربرد این فناوری در افزایش رفاه اجتماعی و کاهش فقر، آموزش، بهداشت و گفتمان جهانی تأکید دارد. اما هنوز قابل رقابت با غول‏های این حوزه، یعنی چین و امریکا نیست. در این متن، برخی از چالش‏هایی که دولت هند برای توسعه هوش مصنوعی با آن‏ها مواجه است نیز ذکر شده است.

    در مقاله "هم‌بنیانگذار گوگل برین: خریدار بزرگ‌نمایی‌های «کلان‌داده‌ها» نباشید"، جان کلام این است که نباید به دام بزرگ‌نمایی افتاد و منتظر دسترسی به کلان ‏داده ‏ها شد. بلکه فرصت‌های زیادی در بخش‌های مختلف برای استارت‌آپ‌ها، کارآفرینان و شرکت‌های بزرگ در جهت نوآوری وجود دارد که حتی بدون حجم وسیعی از داده‌های مورد نیاز برای توسعه‌ی سیستم‌های هوش مصنوعی، می‌توان به آن جامه عمل پوشانید.

    در مقاله "چرا هوش مصنوعی تنها خودکارسازی محسوب می گردد؟"، به این موضوع پرداخته شده که آیا اتکای محض به سیستم‏های خودکار و هوشمند، صحیح است و محول کردن وظایف به ماشین، انسان را از هرگونه دخالت بی‎نیاز می‏کند؟ این متن، گزیده‏ای از محتوای مقاله ‏ای است که در آن، نویسنده به صورت موشکافانه دلایل شکست سیاست‏هایی که به طور مطلق متکی به هوش مصنوعی هستند را بررسی می‏کند.

    مقاله "به رسمیت شناخته‎شدن سیستم‌های هوش مصنوعی ذیل قانون ثبت اختراع در استرالیا" نیز در مورد ثبت اختراع توسط هوش مصنوعی و ضرورت اصلاح قوانین ثبت اختراع در استرالیا است.

    مقاله آخر که با عنوان "انتشار اولین گزارش جهانی هوش مصنوعی در حوزه سلامت از سوی سازمان جهانی بهداشت" آمده، به بررسی گزارش سازمان جهانی بهداشت در حوزه کاربرد هوش مصنوعی در حوزه سلامت و تأکید آن بر اخلاق و حاکمیت هوش مصنوعی در این حوزه پرداخته شده است. طبق این گزارش، شش اصل برای کسب اطمینان از هم‌راستایی هوش مصنوعی با منفعت عمومی در تمام کشورها عنوان شده که عبارتند از: صیانت از خودمختاری انسانی، ترویج بهزیستی انسانی، ایمنی و نفع عمومی، تضمین شفافیت، توضیح‏ پذیری و قابلیت فهم، تقویت مسئولیت‏ پذیری و پگیری‏ و رصد، تضمین جامع و عدالت و ترویج هوش مصنوعی پاسخگو و پایدار.

    در یکی از مطالب بخش کاربرد، به تلفیق کاربرد هوش مصنوعی و فناوری نانو برای کشاورزی دقیق پرداخته شده است. منظور از کشاورزی دقیق، روش‏های کشاورزی ‏ای است که تنوع در محصولات را در نظر داشته و با بهینه ‏سازی کارایی و کاهش ضایعات، موجب مدیریت بهتر زمین می‏شود. در این متن گفته شده که چگونه این ترکیب کاربردی می‏تواند به بهبود امنیت غذایی کمک کرده و مانع گرسنگی میلیون‏ها نفر در جهان شود.

    در مطلب دیگر این بخش، به موضوع "حمله خصمانه" و "دستکاری داده‏ های ورودی الگوریتم‏های یادگیری ماشین" و به اصطلاح "آلودگی داده ‏ها" اشاره شده و اقدامات پنتاگون برای مواجهه با این دسیسه ‏ها آمده است.

    در بخش پایانی این شماره نیز به معرفی کتاب مفیدی برای علاقه ‏مندان حوزه هوش مصنوعی پرداخته شده است. کتاب «نقطه عطف – سیاستگذاری در عصر هوش مصنوعی»، اثر مشترک دارل وست و جان آلن است که توسط موسسه بروکینز در سال 2020 میلادی منتشر شده است. این کتاب، مقدمه ‏ای در خور توجه برای ورود به دنیای سیاستگذاری هوش مصنوعی است و در آن، کاربردهای هوش مصنوعی در برخی صنایع از جمله بهداشت و سلامت، حمل‌ونقل، نفت و آموزش از ابعاد مختلف و چالش‏های آن، مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نیز نویسنده پیشنهاداتی سیاستی برای برقراری تعادل میان مسائل و چالش‎ها و استفاده از مواهب هوش مصنوعی ارائه کرده است.

    سخن سردبیر

    تا چند سال گذشته، هوش مصنوعی بیشتر در فیلم ‏های عملی-تخیلی نمود داشت و برداشتی که افراد از آن داشتند، به ربات‏ هایی که می‏توانند همانند انسان تفکر کنند، خلاصه می‏شد، اما به یکباره همه ‏چیز با سرعتی باورنکردنی تغییر کرد و حتی پا به زندگی روزمره‏ مان گذاشت؛ رصد علایق و سلایق مان در اینترنت، دستیاری و تشخیص و درمان پزشکی، گجت ‏های پوشیدنی، تشخیص چهره و تصاویر، و راندن خودروها و ... و بسیاری از مواردی که حتی شاید تصور آن‏ها هم اکنون برایمان دشوار باشد، تنها قطره ‏ای از دریای بیکران کاربردهای وسیع هوش مصنوعی هستند. این سطح از کاربرد و نفوذ فناوری در جای-جای زندگی ما، هم خوشایند است و هم می‏تواند بالقوه خطرناک باشد و لازم است با در نظر گرفتن هر دو جنبه، برای کنترل و حداقل کردن آسیب‏ های ناشی از بکارگیری آن، خود را مهیا کنیم.

    اما چگونه خود را برای زندگی در عصری که خیلی دور از وقوع نیست و پیش‏بینی می‏شود هوش ماشین با هوش انسان رقابت کند، آماده کنیم؟! قطعاً مجهز شدن به سلاح دانش خلق، توسعه و کاربرد هوش مصنوعی برای مدیریت آن، ضروری است. از جمله مهمترین اقدامات کشورهای پیشرو (همچون چین و ایالات متحده امریکا) در این زمینه، در نظر گرفتن جذابیت ‏ها و اعطای پاداش برای جذب نیروی نخبگانی و پرورش نیروی انسانی توانمند (حتی از سطوح کودکی و دانش‏ آموزی) است. این اقدام در سال‏های اخیر آنقدر اهمیت یافته که رهبران اقتصاد جهانی، بر سر جذب نیروهای مستعد، رقابت می‏کنند.

    ما نیز قادر به پیشرفت در این حوزه و حوزه ‏های فناورانه مشابه نخواهیم بود مگر آنکه قبل از اینکه دیر شود، چاره‏ ای برای حفظ و به خدمت گرفتن و ایجاد انگیزه در نیروی انسانی و تخبگان جوان و مستعد بیندیشیم.

    دریافت نسخه دیجیتال    Pdf