از جمله«رشد مصرف برق و بالابودن شدت مصرف انرژی»، «راندمان نیروگاه‌ها و تلفات انرژی برق»، «عدم تمرکز سیاستگذاری، تدوین راهبردها و اتخاذ تصمیمات در بخش انرژی کشور» و همچنین «انباشت حجم بدهی‌های صنعت برق به تولید‌کنندگان بخش خصوصی برق، پیمانکاران و تولید‌کنندگان تجهیزات و بانک‌ها به میزان بیش از 30 هزار میلیارد تومان.»شرایط این صنعت هر روز و هر لحظه بدتر هم می‌شود؛ از رشد مصرف برق گرفته تا قد کشیدن بدهی‌های صنعت. در همین حال دولت مجبور است که هر ساله بین 3 تا 5 هزار مگاوات به تولید برق کشور بیفزاید تا مبادا خاموشی رخ دهد. اما برای ساماندهی شرایط ناگوار این صنعت،با توجه به اینکه امکان اصلاح تعرفه‌ها و ایجاد 5 هزار مگاوات ظرفیت جدید در هر سال وجود ندارد، دولت راهکار مدیریت مصرف را در پیش گرفته است. به این ترتیب رویکرد دولت دوازدهم بیش از آنکه متوجه افزایش تولید باشد، بر مدیریت مصرف متمرکز شده است.

در این باره رضا اردکانیان، وزیر نیرو می‌گوید: «برای جبران 200 ساعت پیک (اوج مصرف) تابستان، سالانه هزار میلیارد تومان هزینه می‌کنیم که امیدواریم بتوانیم با کمک مردم از میزان مصرف برق در تابستان کاسته شود.»تولید هر مگاوات برق حدود یک میلیون دلار سرمایه نیاز دارد و اگر دولت بخواهد افزایش 5 هزار مگاواتی مصرف برق در هر سال را پاسخگو باشد، سالانه باید میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری انجام دهد. آن هم برای تأمین مصرف چند ساعت در چند روز سال که معمولاً در ماه‌های خرداد و مرداد رخ می‌دهد.
در این خصوص معاون هماهنگی توزیع شرکت مادر تخصصی توانیر در گفت‌و‌گو با «ایران» اذعان کرد: «مدیریت مصرف در دنیا سابقه‌ای از دهه 1970 دارد. ایران هم در این زمینه کارهای متعددی انجام داده و بخصوص در دو سال اخیر شتاب بیشتری گرفته است. مصرف‌کنندگان را در رده‌های مختلف دسته‌بندی کردیم و برای مصارف بخش‌های کشاورزی، تجاری، اداری، صنعتی و خانگی بر پایه کارهای تشویقی نظامنامه‌هایی را طراحی کرده‌ایم که بر اساس آن، مشترکان هر بخش در کاهش مصرف مشارکت می‌کنند و در عوض از مشوق‌های پیش‌بینی شده بهره‌مند می‌شوند.»محمودرضا حقی فام ادامه داد: «در واقع با همکاری مشترکان بزرگ، تقاضای برق در ساعات پیک کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه آن نیاز نیست که برای گذر بدون خاموشی از پیک تابستان، سرمایه گذاری‌های میلیاردی انجام دهیم.»

همکاری صنعت و کشاورزی در پیک سال 96
براساس آمار شرکت‌های برق منطقه‌ای استان‌ها حدود 4 هزار و 60 مگاوات و شرکت مدیریت شبکه برق نیز با کمک کارخانه‌های بسیار بزرگ حدود 4800 مگاوات پیک برق سال 96 را کاهش دادند.
معاون هماهنگی توزیع شرکت مادر تخصصی توانیر می‌گوید: «اگر می‌خواستیم این حجم از مصرف را با ساخت نیروگاه تأمین کنیم، مجبور بودیم یک نیروگاه 5 هزار مگاواتی بسازیم که عملیاتی شدن آن حدود 15 هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز داشت. این عدد قابل توجهی است که برای تأمین برق و گذر از پیک 200 تا 300 ساعته کشور باید پرداخت می‌شد و در بقیه روزهای سال هم این نیروگاه بی‌استفاده می‌ماند و مجبور بودیم که هزینه‌های جاری آن را پرداخت کنیم.»
کاهش تولید برق آبی‌ها در پی خشکسالی
ایران حدود 11 هزار مگاوات قدرت نصب شده نیروگاهی دارد و دیگر هم قرار نیست این رقم افزایش یابد. چراکه شرایط بارش‌های کشور مناسب نیست. اما در ارتباط با قدرت تولید آن حقی فام می‌گوید: «تولید این نیروگاه‌ها به میزان آب جمع شده پشت سد بستگی دارد و فکر می‌کنم که امسال وضعیت مناسبی نخواهد داشت.»
او ادامه داد: «در پیک سال گذشته حدود 9 هزار مگاوات برق از این بخش تولید کردیم که بی‌سابقه بود. علت توانمندی در تولید هم وجود آب در پشت سدها بود. اما همان‌طور که اشاره کردم اگر وضعیت خشکسالی فعلی ادامه‌دار باشد یا تشدید شود اولویت در مصرف آب سدها با تأمین مصارف شرب و کشاورزی است؛ نه برق. لذا فشار روی صنعت برق افزایش پیدا خواهد کرد و نیاز به مدیریت مصرف بیشتری خواهیم داشت.»
امسال نیازمند همیاری بخش خانگی هستیم
برای عبور از تابستان بدون خاموشی وزارت نیرو و شرکت‌های زیرمجموعه مدام در حال برنامه‌ریزی هستند. از افزایش تولید گرفته تا مدیریت مصرف. در خصوص تابستان 97 معاون هماهنگی توزیع شرکت مادر تخصصی توانیر اظهار کرد: «برآورد این است که اگر امسال بخواهیم بدون دغدغه از پیک عبور کنیم و بارش‌ها هم تقویت نشود، در بخش تولید برق نیروگاه‌های برق آبی مشکل خواهیم داشت. موضوعی که در تابستان سال قبل نداشتیم. لذا اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، باید کمبود منابع آبی را هم جبران کنیم.»او ادامه داد: «تصورم این است که باید حدود 6 هزار مگاوات مدیریت مصرف انجام دهیم که عدد قابل توجهی است. اگر بخش خانگی همکاری کند، بدون مشکل از پیک عبور خواهیم کرد. وگرنه بیش از این به کاهش بارهای صنعتی و کشاورزی نمی‌شود امید داشت. لذا بخش‌های خانگی و تجاری باید 2 هزار مگاوات مدیریت مصرف انجام دهند؛ که البته کار سختی نیست.»
حقی فام با بیان اینکه بارهای خانگی از نظر مصرف عمده نیستند اما تعداد آنها زیاد است؛ بیان کرد: «در سال‌های اخیر برای اینکه مشارکت این بخش را نیز جلب کنیم، براساس سیستم‌های فرهنگی عمل می‌کردیم اما برای امسال برنامه‌های ویژه‌ای را طراحی کرده‌ایم که به امید خدا اگر مصوبات وزارت نیرو ابلاغ شود، می‌توانیم این کار را با قدرت بیشتری انجام دهیم.»معاون هماهنگی توزیع شرکت مادر تخصصی توانیر توضیح داد: «برای مثال طرح تعمیرات وسایل سرمایشی منازل را مدنظر قرارداده‌ایم که با استفاده از یارانه اعطایی، صنوف مربوطه تمام کولرها را سرویس کنند. به هرحال روغن‌کاری، تغییر فیلتر و امثال این‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. به نوعی هم برای مردم سود دارد و هم مصرف برق را کاهش می‌دهد.»

او با اشاره به اینکه آمادگی داریم که 15 میلیون وسیله سرمایشی را سرویس کنیم، اذعان کرد: «این کار بخصوص در مناطق جنوبی کشور از جمله بوشهر، خوزستان، هرمزگان می‌تواند مؤثر باشد. در کلانشهرهایی نظیر تهران هم که مشکل شبکه داریم، این کار می‌تواند کارگشا باشد و کاهش مصرف قابل توجهی را ایجاد کند. اما این اقدامات هم هزینه دارد و مجوزهای قانونی می‌خواهد که ما بتوانیم به صنوف تحویل کار بدهیم و به طور مرتب به آن نظارت کنیم.»حقی فام افزود:«اگر وزارت نیرو به ما اعتبارات لازم را تخصیص دهد از اردیبهشت این کار را شروع خواهیم کرد.»
یک طرح جدید برای ادارات
معاون هماهنگی توزیع شرکت مادر تخصصی توانیر با بیان اینکه بارهای صنعتی و کشاورزی تقریباً کارها خیلی خوب پیش رفته و در حال رسیدن به اشباع هستیم، اظهار کرد: «برای هماهنگ کردن عرضه و تقاضای برق باید مشترکان خانگی و تجاری کمک کنند. برای مثال پیشنهاد ما این بود که مانند کشورهای اروپایی رادیو برق را در دوره پیک راه بیندازیم تا در تابستان مردم را آگاه کنیم که با مدیریت مصرف چقدر می‌توانیم به اقتصاد کشور کمک کنیم.»
او ادامه داد: «یک تکنولوژی جدید که استفاده از آن از 2013  در امریکا آغاز شده IOT است. به این معنا که مدیریت بسیاری از اشیا و وسایلی را که قابلیت اتصال به شبکه اینترنت دارند، با اینترنت مدیریت کنیم. ما نیز به‌دنبال عملیاتی کردن این تکنولوژی در ایران هستیم. حتی برای نمونه آن را در 3 شرکت دولتی اجرا کرده‌ایم و در آینده نزدیک نتایج را به مردم اعلام خواهیم کرد. دراین تکنولوژی می‌توانیم برای بارهای اداری دولتی تهران بعد از ساعت 4 الی 5 از راه دور کولرها را تمام خاموش کنیم و نیم ساعت قبل از شروع کار اداری دوباره آنها را روشن کنیم.

از نظر تکنولوژی توانایی انجام این کار را برای بار خانگی داریم اما این کار برای مشترکان خصوصی مجوز می‌خواهد.لذا به‌دنبال مدیریت مصرف بخش اداری هستیم تا نگذاریم محیط‌های اداری بویژه دولتی مصرف بیش از حد برق داشته باشند. اول طرح را از خودمان شروع می‌کنیم و انشاالله اگر استقبال شد می‌توان برای مکان‌های دیگر انجام داد. الان برخی از کشورهای صنعتی حتی برای بخش خانگی هم این کار را انجام داده‌اند.»به‌نظر می‌رسد که امسال اگر همه دست به دست هم ندهیم و مصرف برق را مدیریت نکنیم، خاموشی بدون برنامه‌ریزی یک تهدید بزرگ برای کشور باشد. اما با خاموش کردن چند لامپ اضافه یا استفاده از وسایل غیرضروری مثل ماشین ظرفشویی و لباسشویی در ساعات غیر پیک می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد. فقط کافی است که چند ساعت در شبانه روز یعنی از ساعت‌های ۱۲ تا ۱۶ و همین‌طور ۱۹ تا ۲۳ شب، رعایت و مصرف را مدیریت کنیم.

منبع