جواد الخراز مدیر مرکز منطقه‌ای انرژی‌های تجدیدشونده واقع در قاهره مصر درباره اهمیت جایزه مصطفی (ص) اظهار کرد: چنین جایزه‌ای، می‌تواند انگیزه‌ای برای دانشمندان و محققان جهان اسلام برای انجام تحقیقات برجسته و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه و فناوری‌های جدید باشد؛ به‌طوری که ابتکارات علمی را در پی خواهد داشت و بر کیفیت علمی دانش بشر به‌ویژه جهان اسلام می‌افزاید.

وی با اشاره به مبلغ نقدی جایزه مصطفی(ص) گفت: این پاداش به محقق یا دانشمند کمک می‌کند تا اختراع یا نوآوری خود را به بازار عرضه کند یا تحقیقات علمی خود را به بازار‌های بین‌المللی برساند یا آزمایشگاه و گروه تحقیقاتی خود را برای افزودن اطلاعات علمی بیشتری سامان دهد. در عین حال، ارزش معنوی این جایزه بیشتر است، زیرا نام دریافت‌کننده جایزه در جوامع علمی دنیا ثبت می‌شود. بر همین اساس جایزه مصطفی در آینده به جایزه‌ای مرجع در جهان تبدیل می‌شود.

وی درباره فرصتی که جایزه مصطفی(ص) و نشست تبادل علم و فناوری (استپ /STEP) برای دانشمندان و نوآوران ایجاد می‌کنند بر اهمیت توسعه همکاری علمی بین دانشمندان و نوآوران جهان اسلام تأکید کرد و گفت: بیشتر همکاری‌های علمی دانشمندان مسلمان با دانشمندان اروپایی یا آمریکایی است و به‌ندرت بین دانشمندان جهان اسلام تبادل علمی اتفاق می‌افتد.

وی افزود: دانشمندان جهان اسلام باید از این فرصت استفاده کرده و گروه‌های تخصصی در زمینه‌های علمی مختلف ایجاد کنند. بدون تحقیقات علمی، کشور‌های اسلامی ضعیف خواهند شد، به همین دلیل باید در تحقیقات علمی سرمایه‌گذاری و همکاری علمی را بین خود تقویت کنیم و منابع و مشوق‌هایی برای آن ایجاد کنیم و حداقل در سطح مشاوره علمی، دانشمندان را در کنار تصمیم‌گیرندگان قرار دهیم.

الخراز با اشاره به مشکلات پیش روی رشد جهان اسلام، توضیح داد: مهاجرت نخبگان مسلمان، موضوع مهمی است و خسارات بزرگی به جهان اسلام وارد می‌کند؛ زیرا به سود کشور‌های مهاجرپذیر است که آنها را می‌پذیرند و کشور‌های وطن این نخبگان سودی نمی‌برند.

مدیر مرکز منطقه‌ای انرژی‌های تجدیدشونده و کارآمدی انرژی درباره جایزه مصطفی گفت: این جایزه برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان کافی نیست، زیرا جایزه مصطفی (ص) باید با اقدامات دیگری مانند تعهد تصمیم‌گیرندگان از طریق افزایش بودجه تحقیقات علمی، توجه بیشتر به نیرو‌های علمی و دانشگاهی و فراهم آوری محیط تحقیقاتی به دانشمندان و محققان نظیر کشور‌های اروپایی و آمریکایی و توسعه آزمایشگاه‌های مجهز و روش‌های اداری روان، دستمزد تشویقی و جوایز و مشوق‌های مستمر نیز انجام دهد.

الخراز بیان کرد: بودجه اختصاص‌یافته به تحقیقات علمی و تشویق مشارکت دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی و بخش خصوصی؛ ازجمله شرکت‌های صنعتی افزایش‌یافته و اعتبار بیشتری برای همکاری بین نهاد‌های مختلف تحقیقاتی در جهان اسلام و حتی با نهاد‌های تحقیقاتی پیشرو در اروپا، آمریکا و آسیا، به موازات ایجاد جوایز ملی و بین‌المللی اختصاص یابد.

وی درباره تحقیقات علمی گفت: باید سازوکار منظم و مشخصی داشته باشیم که هدف آن ارتقای جایگاه علمی محققان و استادان دانشگاه‌ها بر اساس کیفیت تحقیقات علمی باشد نه کمیت آن و بر اساس ارزش تولیدات علمی و کاربرد‌های عملی و سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های مبتنی بر نوآوری باشد که نیاز‌های ملی و مشکلات اساسی مربوط به بخش‌های آب و انرژی، بهداشت، حمل‌ونقل و کشاورزی را رفع می‌کند. همه اینها باید بخشی از یک راهبرد ملی و منطقه‌ای برای پیشرفت تحقیقات علمی با سازوکار‌های مشخص و شاخص‌های معین باشد که کارگروه‌های تخصصی بر آن نظارت دارند و بر اساس آنها کمک‌های مالی و بودجه‌ای میان محققان و تحقیقات علمی توزیع می‌شود.

این دانشمند مراکشی یادآور شد: همکاری بین کشور‌های جهان اسلام؛ بهویژه در زمینه تحقیقات علمی هنوز محدود است و در سطح همکاری بین محققان جهان اسلام و همتایان آن‌ها در کشور‌های غربی نیست. فرصت‌های توسعه این همکاری‌ها با امضای توافق‌نامه‌های همکاری و تبادل علمی و ایجاد برنامه‌های مشابه برنامه‌های اتحادیه اروپا در حال اجراست، قابل ارتقا است.

وی درباره دلایل منجر به زوال تحقیقات و مطالعات علمی در جهان اسلام در گذشته خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین دلیل آن رکودی است که قرن‌ها پیش در جهان اسلام رخ داد؛ به‌گونه‌ای که علوم محدود به علوم دینی شده بود و با هر متفکری که اندیشه جدیدی داشت، مبارزه می‌شد. کتاب‌های ابن رشد که هزاران نسخه در اروپا ترجمه شد، سوزانده شد و حاکمان آن زمان جامعه‌ای بدون تفکر یا ابتکار و نوآوری ایجاد کردند؛ به‌گونه‌ای که منجر به عقب‌ماندگی جهان اسلام و پیشرفت اروپاییان شد که از قرن هفدهم تقریباً همه‌چیز جدید را اختراع کردند، آنها کشور‌های ما را استعمار و ما را ازنظر فکری، علمی، اقتصادی و حتی سیاسی پیرو خود کردند.

الخراز گفت: جهان اسلام بدون پیشرفت در تحقیقات علمی و سیستم نوآوری و آزاداندیشی نمی‌تواند بار دیگر افتخارات خود را به دست آورد.

به گزارش آنا، جایزه مصطفی با هدف شناسایی تلاش‌های دانشمندان مسلمان در توسعه علم و فناوری در جهان و بعد از مطالعه علمی ۳۰۰ جایزه جهانی و بررسی استاندارد‌های این جوایز از اوایل دهه ۹۰ و به دلیل اهمیت دانش در سخنان پیامبر خاتم و مختص دانشمندان مسلمان و مزین به نام پیامبر اکرم آغاز به کار کرد و تاکنون چهار دوره در سال‌های ۱۳۹۴، ۱۳۹۶، ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ برگزار شده و پنجمین دوره آن مهر ۱۴۰۲ و همزمان با میلاد پیامبر رحمت در اصفهان برگزار خواهد شد.

این جایزه هر سال در سه حوزه تخصصی فناوری ارتباطات و اطلاعات، علوم زیستی و پزشکی، نانو و یک حوزه عمومی؛ یعنی سایر علوم اعطا می‌شد که در این دوره یعنی دوره پنجم حوزه عمومی به گروه علوم پایه و مهندسی تغییر کرده است.

منبع خبر