در علم مخابرات 6G به ششمین نسل استاندارد در فناوری‌های ارتباطات بیسیم گفته می‌شود. این فناوری هم‌اکنون در مراحل تحقیق و توسعه قرار دارد و احتمالاً مانند فناوری سابق خود یعنی 5G برای شبکه‌های سلولی پهن باند مورد استفاده قرار خواهد گرفت با این تفاوت که سرعت و سایر ویژگی‌های آن بهبود خواهد یافت.

گستره نفوذ این فناوری مسلماً از فناوری سابق خود یعنی 5G بیشتر خواهد بود و تنوع بیشتری از خدمات را نیز پشتیبانی خواهد نمود که از آن جمله می‌توان به خدمات واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، ارتباطات بی‌درنگ در هر زمان و مکان[1]، هوشمندی فراگیر[2] و اینترنت اشیاء[3] اشاره نمود.

به لحاظ پیاده‌سازی فنی نیز پیش‌بینی می‌شود 6G نسبت به نسل قبل خود دارای سرعت بیشتر، تأخیر کمتر، پوشش کاربران بیشتر و ... باشد. این ویژگی‌ها در شکل زیر خلاصه شده‌اند:

پیش‌بینی می‌شود این فناوری از یک دهه آینده به‌تدریج ظهور یافته و وارد زندگی بشر شود.

اهمیت و تأثیرگذاری فناوری

انتظار می‌رود با ظهور فناوری 6G اپراتورهای موبایل مجبور به پذیرش مدل‌های کسب‌وکار توزیع شده و منعطف‌تر نسبت به گذشته شوند. مجوزدهی محلی برای استفاده از طیف فرکانسی[4]، اشتراک طیف[5] و زیرساخت‌ها و نیز مدیریت هوشمند و خودکار با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، پردازش‌های لبه‌ای[6] و زنجیره بلوکی[7] از جمله پدیده‌هایی هستند که پیش‌بینی می‌شود با ظهور 6G رخ دهند.

با فناوری 6G  سرویس‌های کاملاً جدیدی امکان‌پذیر خواهد بود از جمله: فناوری واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی با تصویربرداری و سنجش با وضوح بالا، موقعیت‌یابی دقیق، نمایشگرهای پوشیدنی، روبات‌ها و هواپیماهای بدون سرنشین سیار، پردازنده‌های تخصصی و شبکه‌های بی‌سیم نسل بعدی. به‌احتمال زیاد تجربه کاربری گسترده (XR) جایگزین تلفن‌های هوشمند فعلی می‌شوند که عینک سبک با رزولوشن بی‌سابقه و با دامنه پویا را ارائه می‌دهد.

وضعیت فعلی فناوری

در یکی از بخش‌های دانشگاه کالیفرنیا[8] اخیراً دستگاهی با توانایی کار در فرکانس‌های تراهرتز (در محدوده ۱۴۰ گیگاهرتز تا ۲۳۰ گیگاهرتز) ساخته شده است. همچنین در سال ۲۰۲۰ دانشگاهی در سنگاپور[9] و همچنین دانشگاهی در ژاپن[10] اعلام نمودند که تراشه‌ای را برای امواج تراهرتز ساخته‌اند که ممکن است در 6G مورد استفاده قرار گیرد.

بازیگران و کنشگران این فناوری

این فناوری بازیگران متنوعی را با خود به همراه خواهد داشت. یک دسته از این بازیگران، ارائه‌دهندگان این فناوری و زنجیره تأمین آن‌ها هستند. شرکت‌های مختلفی مانند Nokia، Ericsson، Huawei، Samsung، LG، Xiaomi و Apple  و همچنین کشورهایی مانند چین، ژاپن و سنگاپور برای ورود به این فناوری علاقه‌مندی نشان داده‌اند.

در مورد سایر بازیگران می‌توان به اپراتورهای تلفن همراه و ارائه‌دهندگان خدمات شبکه‌های بی‌سیم، کسب‌و‌کارهای مبتنی بر شبکه‌های بی‌سیم و هم چنین کسب‌و‌کارهای مربوط به اینترنت اشیاء و نیز کاربران نهایی این فناوری اشاره نمود.

شرکت‌های AT&T, Ericsson, Telus, Verizon, T-Mobile, Microsoft, Samsung را می‌توان از جمله شرکت‌های پیشران در فناوری 6G تا یک دهه آینده نام برد.

بررسی دستیابی ایران به این فناوری در افق ۱۰ ساله

در حال حاضر بخشی از توانمندی ساخت شبکه 4G در کشور وجود دارد اما به علت نیاز خریداران به راهکارهای جامع و عدم توانایی تولیدکنندگان در این زمینه، غالب نیازهای شبکه از شرکت‌های خارجی تأمین می‌گردد.

با توجه به این‌که برای دستیابی به فناوری 6G لازم است ابتدا بر فناوری‌های 4G و 5G تسلط دانشی و فناورانه حاصل شود لازم است با همکاری مشترک شرکت‌های خصوصی توانمند و همچنین خریداران، شرکتی با هدف تأمین تدارکات یکپارچه اپراتورهای همراه تشکیل شده و نیازمندی‌های اپراتورها به‌صورت جامع توسط این شرکت تأمین گردد و به‌مرور در بخش‌هایی از شبکه که توانمندی داخلی وجود دارد، محصولات خارجی با محصولات داخلی جایگزین شوند. به‌علاوه می‌توان از اهرم بازار برای بخش‌هایی که در آن به انتقال فناوری نیاز است استفاده نمود و هم‌زمان راهبرد تحقیق و توسعه را در پیش گرفت.

بر این اساس پیش‌بینی می‌شود ظرف ۲ سال امکان دستیابی کامل به فناوری 4G ممکن شده و پس از آن طی دو دوره زمانی ۵ ساله بتوان به فناوری‌های 5G و 6G نیز دست‌یافت. البته لازم به ذکر است منظور از دستیابی به این فناوری‌ها تولید تمامی قطعات و تجهیزات آن‌ها در داخل کشور نیست زیرا در مواردی این امر بسیار مشکل بوده و یا صرفه اقتصادی ندارد.